دامنه کاربرد
۱ . به کارگیری این استاندارد در حسابداری طرح های مزایای بازنشستگی الزامی است.
۲ . کلیه صندوق هایی که متولی اجرای طرح های مزایای بازنشستگی می باشند، ازجمله سازمان تأمین اجتماعی، صندوق بازنشستگی کشوری و صندوق های شرکت ها و سازمان ها مشمول این استاندارد هستند. طرح های مزایای بازنشستگی که شخصیت حقوقی جداگانه‌ای ندارند نیز در صورت گزارشگری مستقل، مشمول این استاندارد می باشند. الزامات سایر استانداردهای حسابداری درصورتی برای طرح های مزایای بازنشستگی کاربرد دارد که توسط این استاندارد جایگزین نشده باشد.
۳ . این استاندارد با حسابداری طرح های مزایای بازنشستگی برای تمام اعضا به عنوان یک گروه سر و کار دارد و به گزارش درباره مزایای بازنشستگی هریک از اعضا نمی پردازد.
۴ . این استاندارد در مورد طرح های دیگری از قبیل بیمه بیکاری و خدمات درمانی که توسط برخی سازمان ها و صندوق ها در کنار طرح های مزایای بازنشستگی اداره می شود، کاربرد ندارد. صندوق های بازنشستگی که به‌طور هم زمان متولی انجام این موارد می باشند اطلاعات مرتبط با طرح های مزبور را برمبنای الگوی صورت های مالی مندرج در این استاندارد، در صورت های مالی صندوق بازنشستگی ترکیب و حسب مورد اطلاعات تفکیکی ارائه می کنند.
تعاریف
۵ . اصطلاحات ذیل در این استاندارد با معانی مشخص زیر به کار رفته است:
• طرح های مزایای بازنشستگی : برنامه‌هایی است که به موجب آن برای اعضا پس از خاتمه خدمت، مزایایی در قالب حقوق بازنشستگی یا مستمری فراهم می شود، به‌شرطی که بتوان این مزایا را قبل از خاتمه خدمت براساس شرایط مصوب یا رویه مورد عمل تعیین یا براورد کرد.
• مزایای بازنشستگی : عبارت است از حقوق بازنشستگی و سایر مستمری هایی که به‌موجب مقررات طرح انتظار می رود باتوجه به سنوات خدمت گذشته اعضا به آنان پرداخت شود.
• اعضـا : شامل کلیه افراد اعم از شاغلین، بازنشستگان و مستمری بگیرانی است که از مزایای طرح بازنشستگی بهره‌مند می شوند.
• صندوق بازنشستگی : شخصیت حقوقی مستقلی است که تحت عناوینی مانند صندوق، سازمان، مؤسسه و غیره براساس قانون، اساسنامه یا دستورالعمل خاص، در حوزه تأمین مزایای بازنشستگی اعضا، فعالیت می کند.
• ارزش فعلی مزایای بازنشستگی مبتنی بر ا کچوئری : عبارت است از ارزش فعلی پرداخت های مورد انتظار به اعضای طرح بابت سنوات خدمت گذشته آنان که برمبنای مفروضات ا کچوئری محاسبه می شود. خالص دارایی های طرح (ارزش ویژه طرح) عبارت است از دارایی های طرح منهای بدهی های آن غیر از ارزش فعلی مزایای بازنشستگی مبتنی بر ا کچوئری.
۶ . به‌منظور سنجش توان مالی طرح هایی از قبیل مزایای بازنشستگی و بیمه عمر جهت ایفای تعهدات مربوط به طرح های مذکور، محاسباتی براساس روش های آماری، احتمالات و ریاضیات کاربردی و با استفاده از مکانیزم اکچوئری صورت می گیرد. اگرچه ارزش فعلی مزایای بازنشستگی مبتنی بر اکچوئری تعهد طرح می باشد اما به‌موجب این استاندارد به عنوان بدهی در صورت های مالی طرح شناسایی نمی شود بلکه در زیر ترازنامه و یادداشت های توضیحی افشا می گردد.
استفاده‌کنندگان و نیازهای اطلاعاتی آنان
۷ . استفاده‌کنندگان اصلی گزارش های مالی طرح های مزایای بازنشستگی شامل اعضا، ارکان طرح، دولت و کارفرمایان می باشد. این اشخاص نیاز به اطلاعاتی دارند که اهداف زیر را تأمین کند:
الف. ارزیابی توان پرداخت تعهدات،
ب . ارزیابی عملکرد طرح،
ج . تعیین راهبردها و خط مشی های طرح،
د . فراهم کردن امکان نظارت عمومی دولت.
۸ . اهم نیازهای اطلاعاتی گروه های استفاده‌کننده اصلی به شرح زیر است :
الف. اعضـا : این گروه به اطلاعاتی راجع به امکان تأمین مزایا و چگونگی به کارگیری منابع طرح به‌منظور ایفای تعهدات و نیز بدهی های بالقوه طرح نیاز دارد. همچنین لازم است برخی اطلاعات اساسی طرح مانند نرخ های حق بیمه و شرایط بازنشستگی به اعضا ارائه شود.
ب . ارکان طرح : این گروه که شامل هیئت امنا یا شورای عالی یا عناوین مشابه می باشد به اطلاعاتی به‌منظور ارزیابی عملکرد طرح، تصمیم‌گیری در مورد سیاست های کلی طرح و اطمینان از کفایت دارایی ها برای ایفای تعهدات نیاز دارند.
ج . دولت : دولت برای ایفای وظایف حاکمیتی و نیز به‌منظور اطمینان از رعایت الزامات قانونی و نظارت بر طرح های مزایای بازنشستگی به‌لحاظ آثار اجتماعی ناشی از عملکرد آنها به اطلاعاتی درخصوص وضعیت مالی، تعهدات و عملکرد مالی طرح ها نیاز دارد.
د . کارفرمایان (در طرح های مزایای بازنشستگی اختصاصی) : این گروه به اطلاعاتی جهت ارزیابی عملکرد طرح، اطمینان از معقول بودن نرخ های حق بیمه و پیش بینی تعهدات آتی خود در قبال طرح نیاز دارند.
ارزش فعلی مزایای بازنشستگی مبتنی بر اکچوئری
۹ . ارزش فعلی مزایای بازنشستگی مبتنی بر ا کچوئری باید براساس پرداخت های مورد انتظار طبق شرایط طرح، باتوجه به سنوات خدمت اعضا تا تاریخ مورد نظر و سطح حقوق و مزایای جاری اعضا محاسبه شود.
۱۰ . در طرح های مزایای بازنشستگی، ایفای تعهدات طرح، به وضعیت مالی طرح، حق بیمه‌های آتی و همچنین کارایی عملیاتی طرح شامل عملکرد سرمایه‌گذاری بستگی دارد.
۱۱ . ارزیابی شرایط مالی طرح، بررسی مفروضات و تعیین میزان حق بیمه‌های آتی، نیاز به گزارش اکچوئر واجد صلاحیت حرفه‌ای دارد.
۱۲ . ارزش فعلی مزایای بازنشستگی مبتنی بر اکچوئری که براساس حقوق و مزایای جاری است تعهدات مربوط به مزایا را تا تاریخ گزارش اکچوئری افشا می کند.
۱۳ . برای تعیین ارزش فعلی مزایای بازنشستگی مبتنی بر اکچوئری، مزایایی منظور می شود که باتوجه به احتمال پرداخت (مواردی مانند فوت، از کار افتادگی، انتقال به سایر طرح ها، بازنشستگی و …) انتظار می رود به بازنشستگان و مستمری بگیران پرداخت شود. ارزش فعلی این مزایا با استفاده از مفروضات مناسب تعیین می شود تا ارزش زمانی پول (از طریق تنزیل با نرخ بازدهی مناسب) بین تاریخ تهیه اطلاعات و تاریخ پرداخت مورد انتظار را منعکس کند.
تناوب ارزیابی مبتنی بر اکچوئری
۱۴ . ارزیابی مبتنی بر اکچوئری باید حداقل هر سه سال یک بار انجام شود.
۱۵ . براساس قوانین و مقررات موجود، معمولاً طرح های مزایای بازنشستگی ملزم به انجام ارزیابی مبتنی بر اکچوئری حداقل هرسه سال یک بار هستند. با این وجود به‌منظور تشویق طرح های مزایای بازنشستگی به ارائه اطلاعات به‌موقع، ارزیابی مزبور در فواصل زمانی کوتاه‌تر توصیه می شود. چنانچه ارزیابی مبتنی بر اکچوئری به تاریخ صورت های مالی انجام نشده باشد از آخرین ارزیابی انجام شده استفاده و تاریخ آن افشا می شود.
اندازه‌گیری دارایی های طرح
سرمایه‌گذاری ها
۱۶ . سرمایه‌گذاری های طرح باید براساس مفاد استانداردهای شماره ۱۵ با عنوان ” حسابداری سرمایه‌گذاری ها “ ، شماره ۱۸ با عنوان ” صورت های مالی تلفیقی و حسابداری سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری فرعی“ ، شماره ۱۹ با عنوان ” ترکیب واحدهای تجاری“، شماره ۲۰ باعنوان ” حسابداری سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری وابسته “ و شماره ۲۳ باعنوان ” حسابداری مشارکت های خاص “ اندازه‌گیری و گزارش شود.
۱۷ . صورت های مالی تلفیقی طرح باید برمبنای ساختار پیش بینی شده در این استاندارد برای صورت های مالی طرح های مزایای بازنشستگی تهیه و ارائه شود.
حق بیمه‌های دریافتنی
۱۸ . حق بیمه‌های دریافتنی باید به مبالغ قابل دریافت اندازه‌گیری و گزارش شود مشروط به اینکه جریان منافع اقتصادی مرتبط با حق بیمه به درون طرح محتمل باشد.
۱۹ . حق بیمه‌های دریافتنی، مبالغی است که در تاریخ گزارشگری طرح از اعضا، کارفرمایان و دولت قابل دریافت می باشد. حق بیمه مبتنی بر تعهدات قانونی یا قراردادی است.
دارایی های ثابت مشهود
۲۰ . دارایی های ثابت مشهود مورد استفاده برای اداره عملیات طرح، باید به بهای تمام شده یا مبلغ تجدید ارزیابی (به کسر استهلاک انباشته) اندازه‌گیری و گزارش شود.
صورت های مالی طرح های مزایای بازنشستگی
۲۱ . برای تأمین نیازهای اطلاعاتی استفاده‌کنندگان، صورت های مالی طرح باید شامل موارد زیر باشد:
الف . ترازنامه،
ب . صورت تغییرات در خالص دارایی ها،
ج . صورت درآمد و هزینه،
د . یادداشت های توضیحی صورت های مالی.
۲۲ . هدف گزارشگری طرح، ارائه ادواری اطلاعات درباره منابع مالی و فعالیت های آن است که برای ارزیابی ارتباط بین انباشت منابع و مزایای طرح مفید باشد. این هدف معمولاً با ارائه گزارشی شامل موارد زیر تأمین می شود :
الف. توصیف فعالیت های عمده طی دوره مالی و اثر تغییرات مربوط به مقررات اصلی طرح از قبیل نرخ های حق بیمه و شرایط بازنشستگی،
ب . صورت های عملکرد سرمایه‌گذاری و سایر عملیات طرح برای دوره مالی و وضعیت مالی در پایان دوره مالی،
ج . اطلاعات اکچوئری،
د . توصیف خط مشی های سرمایه‌گذاری.
۲۳ . در یادداشت های توضیحی صورت های مالی باید ارتباط بین ارزش فعلی مزایای بازنشستگی مبتنی بر اکچوئری و ارزش منصفانه خالص دارایی های طرح (به‌استثنای دارایی های ثابت مشهود) و خط مشی تأمین مالی مزایای بازنشستگی تبیین شود.
۲۴ . باتوجه به ویژگی های متفاوت انواع سرمایه‌گذاری ها، از مبانی زیر برای تعیین ارزش منصفانه آنها استفاده می شود :
الف. سرمایه‌گذاری در سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس به ارزش بازار باتوجه به بندهای ۲۶ الی ۲۸ استاندارد حسابداری شماره ۱۵ با عنوان حسابداری سرمایه‌گذاری ها.
ب . سرمایه‌گذاری در سهام سایر شرکت ها به مبلغ تجدید ارزیابی باتوجه به بند ۳۴ استاندارد حسابداری شماره ۱۵ با عنوان حسابداری سرمایه‌گذاری ها.
ج . سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت (مانند اوراق مشارکت) درصورتی که مدیریت طرح قصد نگهداری این اوراق تا سررسید را داشته باشد به مبلغ دفتری (ارزش اسمی با احتساب هرگونه صرف یا کسر مستهلک نشده) و در غیر این‌صورت به‌ارزش بازار. در صورت عدم دسترسی به ارزش بازار، به ارزش فعلی اوراق با توجه به نرخ بازدهی دارایی های مشابه.
د . املاک و سایر اموالی که به قصد سرمایه‌گذاری نگهداری می شود به‌مبلغ تجدید ارزیابی باتوجه به بندهای ۲۹ الی ۴۲ استاندارد حسابداری شماره ۱۱ با عنوان دارایی های ثابت مشهود.
۲۵ . ترازنامه طرح مزایای بازنشستگی باید حداقل حاوی اقلام اصلی زیر باشد :
الف . سرمایه‌گذاری ها به تفکیک :
ـ سرمایه‌گذاری در شرکت های فرعی،
ـ سرمایه‌گذاری در شرکت های وابسته،
ـ سرمایه‌گذاری در مشارکت های خاص،
ـ سرمایه‌گذاری در سایر شرکت ها،
ـ املاک،
ـ اوراق مشارکت،
ـ تسهیلات اعطایی،
ـ سپرده‌های بانکی،
ب . موجودی نقد،
ج . حق بیمه‌های دریافتنی،
د . سایر حساب ها و اسناد دریافتنی،
ﻫ . دارایی های ثابت مشهود،
و . حساب ها و اسناد پرداختنی،
ز . تسهیلات دریافتی،
ح . ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان،
ط . خالص دارایی های طرح ،
ی . ارزش ویژه طرح .
۲۶ . ارزش فعلی مزایای بازنشستگی مبتنی بر اکچوئری باید زیر ترازنامه افشا شود.
۲۷ . صورت تغییرات در خالص دارایی ها باید حداقل حاوی اقلام اصلی زیر باشد:
الف . حق بیمه‌های بازنشستگی،
ب . کمک های بلاعوض،
ج . حق بیمه انتقالی از سایر طرح ها،
د . حقوق و سایر مزایای بازنشستگی اعضا،
ﻫ . حق بیمه انتقالی به سایر طرح ها،
و . هزینه‌های اداره طرح،
ز . مازاد (کسری) درآمد نسبت به هزینه.
۲۸ . صورت درآمد و هزینه باید حداقل حاوی اقلام اصلی مندرج در بند ۵۸ استاندارد حسابداری شماره ۱ با عنوان ” نحوه ارائه صورت های مالی“ باشد.
۲۹ . در یادداشت های توضیحی صورت های مالی علاوه‌بر الزامات افشای سایر استانداردهای حسابداری مربوط، باید حداقل موارد زیر افشا شود :
الف . رویه‌ها و مفروضات مورد استفاده برای تعیین ارزش منصفانه سرمایه‌گذاری ها،
ب . رویه‌ها و مفروضاتی که در محاسبه ارزش فعلی مزایای بازنشستگی مبتنی بر اکچوئری به کار رفته است و هرگونه تغییر در رویه‌ها و مفروضات در فاصله بین دو تاریخ انجام اکچوئری،
ج . تاریخ انجام آخرین ارزیابی مبتنی بر اکچوئری،
د . اطلاعات مختصر در مورد گروه های کارکنان تحت پوشش و کارفرمایان،
ﻫ . اطلاعات آماری درخصوص تعداد بازنشستگان، مستمری بگیران و اعضای شاغل،
و . اطلاعات مختصر در مورد طرح های بازنشستگی و ارائه اطلاعات کلی درخصوص شرایط هرکدام (نظیر شرایط استحقاق، مبالغ و درصدهای قابل پرداخت)،
ز . شرح تغییرات طی سال مالی در شرایط پرداخت مزایای بازنشستگی، حق بیمه‌ها، شرایط عضویت طرح و قوانین و مقررات مرتبط با طرح و اینکه تغییرات یاد شده در محاسبات اکچوئری منظور شده است یا خیر،
ح . خط مشی تأمین منابع و هرگونه تغییر در آن طی سال مالی،
ط . وضعیت مالیاتی طرح،
ی . معاملات طرح با واحدهای تجاری تحت کنترل یا تحت نفوذ قابل ملاحظه تمام یا برخی از اعضا ، کارفرمایان با نفوذ قابل ملاحظه در طرح، کانون های بازنشستگی و سازمان ها و تشکل های مرتبط با اعضا و یا طرح ،
ک . سیاست های سرمایه‌گذاری منابع طرح ،
ل . سرمایه‌گذاری طرح در سهام کارفرمایانی که بر طرح نفوذ قابل ملاحظه دارند،
م . جدول جزئیات ارزش منصفانه خالص دارایی های طرح، به‌استثنای دارایی های ثابت مشهود که به بهای تمام شده یا مبلغ تجدید ارزیابی به کسر استهلاک انباشته منعکس می شود و مقایسه آن با ارزش فعلی مزایای بازنشستگی مبتنی بر اکچوئری و تشریح سیاست های تأمین مبالغ کسری.
تاریخ اجرا
۳۰ . الزامات این استاندارد در مورد کلیه صورت های مالی طرح های مزایای بازنشستگی که دوره مالی آنها از تاریخ اول فروردین ۱۳۸۴ یا بعد از آن شروع می شود لازم‌الاجراست.
مطابقت با استانداردهای بین‌المللی
۳۱ . با اجرای الزامات این استاندارد، مفاد استاندارد بین‌المللی حسابداری شماره ۲۶ با عنوان حسابداری و گزارشگری طرح های مزایای بازنشستگی نیز رعایت می شود.
پیشینـه
۱ . پیش از تدوین این استاندارد، صندوق های متولی طرح های مزایای بازنشستگی در ایران برای گزارشگری مالی از روش های متفاوتی استفاده می کردند. باتوجه به‌اهمیت طرح های مزایای بازنشستگی و لزوم شفافیت گزارشگری مالی آنها در شهریورماه ۱۳۸۱ پروژه‌ای با عنوان بررسی ضرورت تدوین استاندارد حسابداری برای طرح های مزایای بازنشستگی به‌موجب مصوبه کمیته تدوین استانداردهای حسابداری در دستور کار مدیریت تدوین استانداردها قرار گرفت.
۲ . پروژه در قالب یک پژوهش برای گروه کارشناسی مدیریت تدوین استانداردها تعریف شد. ابتدا ادبیات و استانداردهای مرتبط در سایر کشورها بررسی و گزارش مطالعات تطبیقی تهیه گردید. سپس صورت های مالی چند صندوق ایرانی و خارجی مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی مسائل خاص صندوق های بازنشستگی با برخی از مسئولین صندوق ها و متخصصین اکچوئری بحث و تبادل نظر شد. همچنین قوانین و مقررات، اساسنامه‌ها و آیین‌نامه‌های صندوق ها مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت و از نتایج حاصل برای تهیه پرسش نامه، به‌منظور نظرخواهی از صندوق ها، استفاده شد.
۳ . پرسش نامه تهیه شده برای ۱۱ صندوق بازنشستگی ارسال و برمبنای نتایج حاصل از پرسشنامه و مطالعات انجام شده، گزارش شناخت تهیه گردید. گروه کارشناسی با جمع بندی نتایج گزارش شناخت و مطالعه تطبیقی، نظرات خود را در قالب یک گزارش ارائه کرد. این گزارش که بر لزوم تدوین استاندارد حسابداری برای طرح های مزایای بازنشستگی تأکید داشت در اختیار کمیته تدوین استانداردهای حسابداری قرار گرفت.
۴ . پس از تأیید ضرورت تدوین استاندارد طرح های مزایای بازنشستگی توسط کمیته تدوین استانداردهـای حسابـداری، گـروه کارشناسی پیش نویس اولیـه استانـدارد را تهیه کرد.
این پیش‌نویس در جلسات متعدد کمیته تدوین استانداردهای حسابداری بررسی و اصلاحات لازم در آن اعمال گردید.
دلایل تدوین استاندارد حسابداری برای طرح های مزایای بازنشستگی
۵ . اهم دلایل ضرورت تدوین استاندارد حسابداری طرح های مزایای بازنشستگی به شرح زیر است :
• ویژگی های فعالیت های مرتبط با طرح های مزایای بازنشستگی،
• استفاده از روش های متفاوت حسابداری توسط صندوق هابرای معاملات و رویدادهای مشابه،
• استفاده از عناوین و شکل های متفاوت صورت های مالی توسط صندوق ها،
• متفاوت بودن میزان افشای اطلاعات در متن صورت های مالی و یادداشت های توضیحی در صندوق ها،
• عدم افشای اطلاعات کافی در مورد ارزش فعلی تعهدات آتی مزایای بازنشستگی، ارزش منصفانه دارایی ها و درنتیجه توان ایفای تعهدات.
دامنـه کاربرد
۶ . کلیه طرح های مزایای بازنشستگی، از جمله سازمان تأمین اجتماعی، صندوق بازنشستگی کشوری و سایر طرح های مزایای بازنشستگی شرکت ها و سازمان ها، مشمول این استاندارد می باشند. بانی و اداره‌کننده طرح (دولت یا بخش های عمومی، خصوصی یا تعاونی) عاملی تعیین کننده نمی باشد، زیرا فقط ویژگی های فعالیت طرح ها و نه خصوصیات بانیان و اداره کنندگان آنها بر حسابداری و گزارشگری مالی طرح تأثیر می گذارد.
۷ . طرح های مزایای بازنشستگی معمولاً به دو گروه اصلی زیر طبقه‌بندی می شود :
طرح مزایای بازنشستگی با مزایای معین طرحی است‌که مزایای بازنشستگی براساس ضوابطی تعیین می شود که معمولاً مبنای آن حقوق و مزایا و سنوات خدمت اعضا است. در این طرح ها ریسک اصلی متوجه طرح و یا حامی آن است.
طرح مزایای بازنشستگی با کمک معین در این طرح، مزایای بازنشستگی باتوجه به کمک های اعطایی به طرح و سود حاصل از سرمایه‌گذاری ها، تعیین می شود. در این نوع طرح معمولاً برای کمک های مرتبط با هر فرد حساب جداگانه‌ای نگهداری می شود و ریسک مرتبط با نوسان بازدهی دارایی های طرح متوجه اعضا است.
باتوجه به شرایط کنونی ایران که طرح های مزایای بازنشستگی تماماً از نوع مزایای معین است، این استاندارد برای گزارشگری مالی این نوع طرح ها تدوین شده است.
صورت های مالی طرح های مزایای بازنشستگی
۸ . باتوجه به مطالعات انجام گرفته و مباحث مطرح شده، کمیته تدوین استانداردهای حسابداری، صورت های مالی طرح های مزایای بازنشستگی را به شرح زیر تعیین نمود :
الف. ترازنامه،
ب . صورت تغییرات در خالص دارایی ها،
ج . صورت درآمد و هزینه،
د . یادداشت های توضیحی.
۹ . وظیفه مباشرت مدیریت در ارتباط با عملکرد مالی را می توان به دو بخش مجزا تقسیم کرد. نخست، اداره طرح که از جنبه مالی به نحوه ارتباط هیأت امناء با کارفرمایان، اعضای طرح و سایر کسانی که مستقیماً درگیر می باشند، مربوط است. دوم، سرمایه‌گذاری ها که با خط مشی هیأت امناء در مورد نحوه استفاده از دارایی های در دسترس برای پرداخت مزایا، مرتبط است. این دو جنبه (اداره و سرمایه‌گذاری) بهتر است به صورت جداگانه در صورت تغییرات در خالص دارایی ها و صورت درآمد و هزینه ارائه شود.
۱۰ . ارائه صورت جریان وجوه نقد برای طرح های مزایای بازنشستگی کاربرد ندارد. زیرا اولاً اهداف تبیین شده برای صورت جریان وجوه نقد در طرح ها مصداق ندارد و گزارش های اکچوئری می تواند به تسهیل پیش بینی ها کمک کند. ثانیاً صورت جریان وجوه نقد معمولاً منعکس کننده افزایش ها و کاهش های وجوه نقد بر حسب فعالیت های مختلف می باشد که این امر به نحو جامع‌تری از طریق صورت تغییرات درخالص دارایی ها گزارش می شود و صورت جریان وجوه نقد عموماً اطلاعات بیشتری به استفاده‌کنندگان صورت های مالی طرح های مزایای بازنشستگی ارائه نمی کند.
صورت های مالی تلفیقی
۱۱ . باتوجه به اینکه در شرایط حاضر صندوق های بازنشستگی در ایران بنابه دلایل متفاوت در امر بنگاه‌داری وارد شده‌اند و عملاً در موارد متعدد بر شرکت های سرمایه‌پذیر کنترل اعمال می کنند لذا صورت های مالی باید این وضعیت را به‌نحو مناسب نشان دهد. بنابراین باتوجه به مفاهیم مطرح شده در استاندارد حسابداری شماره ۱۸ با عنوان صورت های مالی تلفیقی و حسابداری سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری فرعی ، ضرورت تهیه صورت های مالی تلفیقی برای طرح های مزایای بازنشستگی مورد تأیید قرار گرفت.
اندازه‌گیری دارایی های طرح های مزایای بازنشستگی
۱۲ . یکی از نیازهای اصلی استفاده‌کنندگان صورت های مالی طرح های مزایای بازنشستگی آگاهی از توان این طرح ها برای ایفای تعهدات آتی است. برای ارائه این اطلاعات، ارزش دارایی های طرح باید با ارزش فعلی تعهدات آتی آن مقایسه گردد و مازاد یا کسری آن مشخص شود. چنانچه دارایی های طرح براساس ارقام تاریخی گزارش شود این مقایسه می تواند گمراه‌کننده باشد و توان طرح را کم تر از واقعیت منعکس کند. لذا دارایی های طرح که ماهیت سرمایه‌گذاری دارند باید براساس ارزش های منصفانه اندازه‌گیری شوند. اما مشکل این است که ارزش های منصفانه قابل اتکا برای تمام سرمایه‌گذاری ها به‌طور مرتب قابل دسترس نیست و تعیین و انعکاس ارزش های منصفانه به‌طور ادواری در ترازنامه در شرایط فعلی میسر نمی باشد. لذا کمیته تصمیم گرفت که ارزش منصفانه سرمایه‌گذاری ها در متن ترازنامه منعکس نشود بلکه در یک یادداشت توضیحی به‌صورت مقایسه‌ای با ارزش فعلی مزایای بازنشستگی مبتنی بر اکچوئری افشا شود.
محاسبه ارزش فعلی مزایای بازنشستگی مبتنی بر اکچوئری
۱۳ . در محاسبات اکچوئری برای مقاصدی غیر از تهیه صورت های مالی معمولاً ارزش فعلی تعهدات مربوط به اعضای فعلی طرح ، اعم از بازنشسته و شاغل، باتوجه به حقوق و مزایای بازنشستگی آتی، حق بیمه‌های آتی، جدول مرگ و میر، نرخ بازده سرمایه‌گذاری و دیگر مفروضات تعیین می شود. اما برای مقاصد حسابداری انعکاس تعهدات در صورت های مالی مستلزم وجود شرایط اندازه‌گیری و شناخت بدهی ها و سازگاری آن با تعریف بدهی می باشد. بدهی، تعهد انتقال منافع اقتصادی توسط واحد تجاری ناشی از معاملات یا سایر رویدادهای گذشته است. تعهدات مزایای بازنشستگی در رابطه با سنوات خدمت آتی اعضا در تاریخ ترازنامه نمی تواند بدهی تلقی شود و به همین دلیل تعهدات مزایای بازنشستگی متناسب با سنوات خدمت گذشته اعضا در ذیل ترازنامه و یادداشت های توضیحی صورت های مالی گزارش می شود.
۱۴ . برای محاسبه ارزش فعلی تعهدات مربوط به مزایای بازنشستگی دو رویکرد شامل ” حقوق و مزایای جاری“ و ” حقوق و مزایای پیش بینی شده “ وجود دارد.
۱۵ . رویکرد حقوق و مزایای جاری مبتنی بر دلایل زیر است:
الف . استفاده از حقوق و مزایای جاری عینیت بیشتری دارد و نیاز به مفروضاتی درخصوص آینده نیست و بنابراین قابلیت اتکای بالاتری دارد.
ب . افزایش مزایای بازنشستگی ناشی از افزایش حقوق و مزایا درصورتی تعهد طرح محسوب می شود که افزایش حقوق و مزایا تحقق یافته باشد.
ج . ارزش فعلی مزایای انباشته بازنشستگی مبتنی بر اکچوئری با استفاده از حقوق و مزایای جاری عمدتاً با مبلغ قابل پرداخت در زمان خاتمه یا توقف فرضی فعالیت طرح ارتباط نزدیک‌تری دارد.
۱۶ . رویکرد حقوق و مزایای پیش بینی شده مبتنی بر دلایل زیر است :
الف . اطلاعات مالی باید با فرض تداوم فعالیت تهیه شود، حتی اگر به کارگیری مفروضات و برآوردها در تهیه آن ضرورت داشته باشد،
ب . مزایای بازنشستگی معمولاً با توجه به میزان حقوق و مزایای نزدیک به تاریخ پایان خدمت تعیین و پرداخت می شود، بنابراین، پیش بینی میزان حقوق و مزایا، حق بیمه‌ها و نرخ های بازده ضرورت دارد،
ج . در مواردی که تأمین وجوه بر مبنای پیش‌بینی حقوق و مزایا صورت می گیرد عدم به کارگیری حقوق و مزایای پیش‌بینی شده، ممکن است منجر به گزارش منابع مالی اضافی در زمانی شود که طرح دارای وجوه مالی اضافی نیست یا منجر به گزارش وجوه مالی کافی در زمانی شود که طرح وجوه مالی کافی در اختیار ندارد.
۱۷ . در شرایط اقتصادی فعلی ، پیش بینی آینده با مشکلات متعددی مواجه است و در چنین شرایطی در اندازه‌گیری ها هرچه متغیرهای مربوط به آینده بیشتر باشد قابلیت اتکای آن کم تر خواهد بود. بنابراین کمیته رویکرد حقوق و مزایای جاری را مناسب‌تر تشخیص داد.
اطلاعات این نوشته
شما میتوانید در صورت تمایل این پست را در شبکه های اجتماعی خود بازنشر دهید .
